Τράνζιτο

“Το “Τράνζιτο” είναι από τα βιβλία που επεμβαίνουν στη ζωή μου, που η ζωή μου συνεχίζει να τα γράφει, έτσι ώστε κάθε δύο ή τρία χρόνια να πρέπει να τα ξαναδιαβάζω για να δω τι έχει συμβεί στο μεταξύ σε μένα και σ’ εκείνα. […]
Η επιμονή με την οποία δούλεψε η Άννα Ζέγκερς το “Τράνζιτο” -στο ρυθμό των γεγονότων, η ίδια σε τράνζιτο, η ίδια περιμένοντας στους προθαλάμους των διαφόρων προξενείων της Μασσαλίας, περιμένοντας στα καφέ, ριψοκινδυνεύοντας ακόμα μια φορά να πέσει στα χέρια των Γερμανών ή να την παραδώσουν σε αυτούς, με την πιο μεγάλη ψυχολογική πίεση-, αυτή η επιμονή είναι επίσης μια απόδειξη για τη δύναμη που μπορεί να δώσει μια τέτοια πειθαρχία, μια τέτοια δουλειά”.
(από την Εισαγωγή της Christa Wolf)
“Αν τούτο το μυθιστόρημα της Άννα Ζέγκερς αποδείχτηκε το ωραιότερό της, αυτό οφείλεται στην τρομακτική μοναδικότητα της ιστορικοπολιτιστικής κατάστασης που επιλέχθηκε ως πρότυπο: η Μασσαλία το 1940. Το γεγονός που στη γλώσσα μας ονομάζεται ακόμη τόσο χαριτωμένα -σαν να ήταν μια επιχείρηση προσκόπων- “εκστρατεία στη Γαλλία”, ανάγκασε έναν ολόκληρο λαό μεταναστών να φύγει κυνηγημένος από το Παρίσι, απ’ όλα τα μέρη της Γαλλίας, από στρατόπεδα, ξενοδοχεία, πανσιόν. Όλοι πάσχιζαν να φτάσουν στον μοναδικό προορισμό που τους απέμενε: τη Μασσαλία…”
(Ηeinrich Boll)
Mασσαλία 1940. Παλιοί μαχητές του Ισπανικού Εμφυλίου, λιποτάκτες, Εβραίοι, συγγραφείς, καλλιτέχνες και Γερμανοί αντίθετοι με τον ναζισμό -κάποιοι απ’ αυτούς πρόσφυγες στη Γαλλία από το 1933, όπως η Άννα Ζέγκερς-, όλοι αυτοί που η Βέρμαχτ κυνηγά βρίσκονται με την πλάτη στραμμένη στη Μεσόγειο, με την αναμονή μιας υποθετικής επιβίβασης σε κάποιο πλοίο προς την ελευθερία. Και αν η Μασσαλία βρίσκεται ακόμα σε ελεύθερη ζώνη, κανένας μεταξύ των φυγάδων δεν έχει αμφιβολίες για την επικείμενη ολοκληρωτική κατοχή της Γαλλίας.
Η φωνή και το βλέμμα του ανώνυμου αφηγητή παίζουν εδώ το ρόλο του οδηγού. Εισερχόμαστε λοιπόν μαζί του στο εσωτερικό των καφενείων του Παλιού Λιμανιού. Στα δρομάκια της πόλης, ο άνεμος μιστράλ διασκορπίζει τα χαρτιά και παλιές εφημερίδες, όπως το κάνει με αυτούς τους άντρες και τις γυναίκες που ελπίζουν να θέσουν τον ωκεανό ανάμεσα στη βαρβαρότητα και τον εαυτό τους. Τα υπερπλήρη τυφλά ξενοδοχεία χρησιμεύουν για προσωρινές κρυψώνες όπου άνθρωποι ζουν και πεθαίνουν. Οι έρωτες που γεννιούνται είναι προσωρινοί και υπονομευμένοι εξαρχής από την εμμονή της αναχώρησης και τον ανώνυμο τρόπο της αναγκαστικής, ίσως οριστικής εγκατάλειψης της Ευρώπης.
Δύο άντρες αγαπούν την ίδια γυναίκα, ενώ αυτή αναζητά τα ίχνη ενός τρίτου, συγγραφέα, ο οποίος στο μεταξύ έχει αυτοκτονήσει…