Άγιοι του Θεού, θεράποντες του έθνους

Οι Εθνομάρτυρες αποτελούν θεμελιακό στοιχείο της εθνικής ιδιοσυστασίας των νεωτερικών κρατών είτε αυτή υφίσταται ως συνέχεια μιας προ-εθνικής ταυτότητας είτε τυγχάνει αποτέλεσμα σύγχρονης εθνογένεσης. Στην παλαιά βυζαντινή ενδοχώρα, στα σκληρά Βαλκάνια και τη θεήλατο Ανατολή, ο Ελληνισμός συνεχίζει να ολοκληρώνεται μέσα στην Εκκλησία. Παράγει, δηλαδή, μία θεολογία γεγονότων εντός της οποίας ο Ιερομάρτυρας ταυτίζεται με τον Εθνομάρτυρα και βιώνεται η διαλεκτική σχέση μεταξύ αγωνιστή και αγίου. Καθώς η αρχαία Εκκλησία θεμελιώθηκε στο αίμα των Μαρτύρων έτσι και η Εκκλησία της Ελλάδος αναζήτησε τους οικείους Μάρτυρες, μέσω των οποίων θεμελίωσε τη θεολογία και την ταυτότητά της. Και τους αναζήτησε στον εξ αίματος ποταμό της ευσέβειας, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, εκ του οποίου συνεχώς εκχέεται το περιούσιο πλήθος Εθνομαρτύρων και Ιερομαρτύρων.