Εκπαίδευση και εξουσία

Το πρόβλημα της εκπαίδευσης αναδείχθηκε σαν ένα από τα πιο σημαντικά και κεντρικά πολιτικά ζητήματα της χώρας μας, από τη μεταπολίτευση του 1974 μέχρι σήμερα. Κυβέρνηση και αντιπολίτευση κατ’ επανάληψη τόνισαν ότι πρόκειται για ένα θέμα εθνικό που θα ‘πρεπε να τίθεται πέρα από τα στενά κομματικά συμφέροντα και τους κομματικούς ανταγωνισμούς.
Έτσι όλα αυτά τα χρόνια οι αλλαγές στην εκπαίδευση αποτελούσαν μόνιμο στόχο τόσο της Κυβέρνησης όσο και της αντιπολίτευσης και της αριστεράς. Η Κυβέρνηση μάλιστα έχοντας την πρωτοβουλία των κινήσεων στα χέρια της, προώθησε μια σειρά από αλλαγές και τομές στην εκπαίδευση, που ήταν κάθε άλλο παρά ασήμαντη. Έτσι, ανάμεσα στ’ άλλα, καθιέρωσε τη δημοτική γλώσσα, θεσμοθέτησε το εννιάχρονο υποχρεωτικό σχολείο, προώθησε τη “στροφή στην Επαγγελματική και Τεχνική εκπαίδευση” με τον χωρισμό της μέσης εκπαίδευσης (Λύκεια) σε μια κατεύθυνση Γενική και μια κατεύθυνση Τεχνική-Επαγγελματική. Εδώ όμως παρατηρούμε μια ασυνέχεια. Ενώ δηλαδή η ριζική αναδιάρθρωση της κατώτερης και της μέσης βαθμίδας της εκπαίδευσης συντελέστηκε σχετικά γρήγορα (μέχρι τις αρχές του 1977) και ανεξάρτητα από τη συνηγορία (δημοτική γλώσσα, εννιάχρονο σχολείο), ή τη ριζική αντίθεση (νόμος για την Τεχνική και Επαγγελματική εκπαίδευση) της αντιπολίτευσης και της αριστεράς, η μεταρρύθμιση στην ανώτατη εκπαίδευση, την οποία επαγγέλθηκε η πολιτική εξουσία (αλλά και η αριστερά), ήδη από το 1974, δεν πήρε μέχρι σήμερα σάρκα και οστά. Ο νόμος 815 για τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, που ψηφίστηκε στη Βουλή, προσέκρουσε στη δυναμική αντίσταση του φοιτητικού κινήματος και αποσύρθηκε. Η πολιτική εξουσία δεν έχασε όμως την πρωτοβουλία των κινήσεων και αναπροσανατόλισε τώρα την πολιτική της προς ένα Νόμο Πλαίσιο με γενικότερη αποδοχή.
Εξ άλλου όλη αυτή την περίοδο δεν γίναμε μόνο μάρτυρες των φοιτητικών κινητοποιήσεων. Αντίθετα, παρακολουθήσαμε μια γρήγορη ριζοσπαστικοποίηση ολόκληρης της νεολαίας. Το μαθητικό και το σπουδαστικό κίνημα παρουσιάστηκαν κατά διαστήματα στο πολιτικό προσκήνιο.
Αλλά δεν ήταν μόνο οι εκπαιδευόμενοι που συγκροτήθηκαν σε κίνημα και έδρασαν πολιτικά. Όλες σχεδόν οι μερίδες των διδασκόντων, οι δάσκαλοι, οι καθηγητές της δημόσιας και ιδιωτικής εκπαίδευσης, οι βοηθοί και επιμελητές των Πανεπιστημίων, διεκδίκησαν κατά καιρούς, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο κάποιες αλλαγές στην εκπαίδευση. […]
Ο στόχος αυτού του βιβλίου βρίσκεται ακριβώς εδώ: Να συμβάλει σε μια κριτική της καπιταλιστικής εκπαίδευσης, να προσεγγίσει, όσο αυτό είναι δυνατό, το θεωρητικό πρόβλημα της σχέσης ανάμεσα στην εκπαιδευτική λειτουργία και στην κεφαλαιοκρατική κοινωνική εξουσία. […]