Η λογοτεχνική περιπέτεια ,ή, Η εμπνευσμένη ψύχωση

Πώς μπορεί να τοποθετηθεί η λογοτεχνική δημιουργία, κορωνίδα των πολιτισμικών επιτευγμάτων, πλάι πλάι με το σύμπτωμα;

Ο Φρόυντ δεν θα είχε πει “Τζόυς το σύμπτωμα”, αλλά μάλλον “Γκαίτε, Γιάνσεν, ή Ντοστογιέφσκι η φαντασίωση”. Γνωρίζουμε πώς προσέγγιζε ο Φρόυντ τη λογοτεχνία. Στους καλλιτέχνες έβλεπε τους προάγγελους της ψυχανάλυσης και στα λογοτεχνικά κείμενα το πρόσφορο έδαφος για να δοκιμάσει την ψυχαναλυτική μέθοδο.

Ο Λακάν ανατρέπει τη φροϋδική προοπτική. Η ψυχανάλυση δεν εφαρμόζεται στη λογοτεχνία. Το έργο, ενώ παραπέμπει στην ερμηνεία, συνάμα της αντιστέκεται. Απέχοντας από κάθε λογοτεχνική κριτική, ο ψυχαναλυτής έρχεται να μαθητεύσει στο έργο και στον ίδιο τον καλλιτέχνη. Ο Λακάν αφιέρωσε, λοιπόν, ένα έτος από το Σεμινάριό του στον Τζέιμς Τζόυς, διότι θεώρησε ότι διέκρινε μέσα στο Finnegans Wake μια χρήση του γράμματος που επερωτούσε την ίδια την ψυχανάλυση.

Οι περιπτώσεις του Ρουσσώ και του Πεσσόα που προσθέτει εδώ η Κολέτ Σολέρ, μαθήτρια του Λακάν, αναδεικνύουν ότι η ψύχωση όχι μόνο δεν είναι απλή ελλειμματικότητα, αλλά αποδεικνύεται ικανή να σμιλεύει το απαράμιλλο, να γεννά εξαιρετικά χαρίσματα.