Ο μοντερνισμός και οι “Δοκιμές” του Σεφέρη

Ένας από τους κοινούς τόπους του κριτικού λόγου για τον Σεφέρη είναι η στενή σχέση του με τον αγγλο-σαξονικό μοντερνισμό και ιδιαίτερα τον Eliot. Στην αρχή κάποιοι μίλησαν για απλή μίμηση. Αργότερα κατηγορήθηκε για εισαγωγή ξένων προτύπων, ασύμβατων με τους δικούς μας εκφραστικούς τρόπους. Όλοι πάντως, τόσο οι επικριτές, όσο και οι υπερασπιστές του, θεώρησαν δεδομένο ότι ο Σεφέρης γνώριζε στην εντέλεια τον αγγλοσαξονικό μοντερνισμό. Κάτι τέτοιο ισχύει σίγουρα για την ποιητική γραφή του, που είναι υποδειγματικά μοντερνιστική. Αν όμως διαβάσουμε προσεκτικά τις “Δοκιμές” και τις αντιπαραβάλουμε με αντίστοιχα κριτικά κείμενα του Eliot και του Pound, η εικόνα αλλάζει· διαπιστώνουμε ότι, παρά τις ομοιότητες, ο Σεφέρης κατασκεύασε το δικό του αισθητικό, θεωρητικό και ιδεολογικό μείγμα, που αποκλίνει σε κάποια καίρια σημεία από εκείνο των μοντερνιστών, ενώ ταυτόχρονα υστερεί σε ευρύτητα και βάθος. Επιπλέον διαφέρει και στη στόχευση. Ο Σεφέρης πίστευε στη “φυσική” γλώσσα του απλού λαού, ο οποίος διατήρησε επίσης το νήμα της ελληνικότητας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Απεναντίας οι μοντερνιστές, σαφώς πιο κοσμοπολίτες, απέρριψαν την ομιλούμενη από όλους γλώσσα για να κατακτήσουν την ακριβολογία και να προσδώσουν στην ποίηση τη φορμαλιστική συνοχή, το μόνο αντίδοτο, όπως πίστευαν, στο αγχογόνο χάος της σύγχρονης εποχής.