Όψεις του λαϊκού πολιτισμού

Τα εννέα κείμενα που αποτελούν τον παρόντα τόμο προέρχονται από τις αντίστοιχες ανακοινώσεις στο Συνέδριο στη μνήμη του Στάθη Δαμιανάκου με τίτλο “Αγροτική κοινωνία-λαϊκός πολιτισμός”, που έγινε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών από 25 έως 27 Μαΐου του 2005. Η επιστημονική επιτροπή του Συνεδρίου, μετά την έκδοση των πρακτικών σε ψηφιακή μορφή, αποφάσισε να προχωρήσει στην έκδοση δύο συλλογικών τόμων, έναν για την αγροτική κοινωνία και έναν για τον λαϊκό πολιτισμό, όπου θα δημοσιεύονταν ορισμένες εισηγήσεις με βάση ένα συγκεκριμένο σκεπτικό και συγκεκριμένους θεματικούς άξονες (η επιλογή δεν είναι σε καμιά περίπτωση αξιολογική). Τα κείμενα λοιπόν που δημοσιεύονται εδώ ασχολούνται με θεωρητικά και μεθοδολογικά ζητήματα του πεδίου του λαϊκού πολιτισμού καθώς και με θέματα που αφορούν στο ρεμπέτικο τραγούδι, το ελληνικό θέατρο σκιών και τις πολλαπλές εκφράσεις του ληστρικού φαινομένου. Κοντολογίς, οι συμβολές όλων των συμμετεχόντων επεξεργάζονται, ερμηνεύουν, ή/και αναιρούν το θεωρητικό σχήμα που ο Στάθης Δαμιανάκος υπέδειξε, μέσω των ερευνών του, ως παράδοση ανταρσίας. Έτσι, τα δύο πρώτα κείμενα αναλύουν την οπτική του Στάθη Δαμιανάκου για τον λαϊκό πολιτισμό (Xρ. Δερμεντζόπουλος) και για τον έμμεσο διάλογο του έλληνα ερευνητή με την αποκαλούμενη ακαδημαϊκή λαογραφία (Β. Νιτσιάκος). Το κείμενο του Ν. Κοταρίδη ασχολείται με τις αναπαραστάσεις του κλέφτη-ληστή και της φυλακής σε τρεις επάλληλες χρονολογικά μουσικοποιητικές περιοχές, το ακριτικό-δημοτικό τραγούδι, το ληστρικό και το ρεμπέτικο. Τα επόμενα δύο κείμενα ασχολούνται με το ρεμπέτικο τραγούδι (Γ. Ζαϊμάκης) και το ελληνικό θέατρο σκιών (Γ. Κουρής). Τέλος, τα υπόλοιπα κείμενα κινούνται στο πεδίο της διερεύνησης του φαινομένου της ένοπλης αντίστασης στις τοπικές κοινωνίες και ευρύτερα της αποκαλούμενης κοινωνικής ληστείας, στη συνάντησή της με νεωτερικές μορφές αντίστασης (Ν. Βαφέας, Β. Δαλκαβούκης, Β. Τζούκας και Δ. Μποκής).