Περί καθηκόντων

Ο παρών τόμος παρουσιάζει σε νεοελληνική απόδοση το έργο του εμβληματικού Ρωμαίου πολιτικού και ρήτορα Κικέρωνα “Περί καθηκόντων”. Η μετάφραση συνοδεύεται από λεπτομερή εισαγωγή, όπου περιγράφονται η ζωή και η δράση του Κικέρωνα, οι συνθήκες συγγραφής του έργου, το περιεχόμενο και η επίδρασή του σε μεταγενέστερες εποχές. Επίσης στην έκδοση περιλαμβάνονται σχόλια, βιογραφικές πληροφορίες για τα αναφερόμενα πρόσωπα και βιβλιογραφία.

Ο Κικέρων ανελίχθηκε στα ύπατα αξιώματα της ρωμαϊκής δημοκρατίας χάρη στο οξύ πνεύμα του, την εξαιρετική του μόρφωση και το αναμφισβήτητο ρητορικό του ταλέντο. Συμμετείχε ή παρακολούθησε από πολύ κοντά όλα τα μείζονα πολιτικά γεγονότα του 1ου αιώνα π.Χ. και από την προνομιακή οπτική του γωνία μπόρεσε να αντιληφθεί και να αποτιμήσει τις δυνάμεις που κινούσαν τον δημόσιο βίο της εποχής του. Μέσα από το πλούσιο έργο του, που περιλαμβάνει ρητορικούς λόγους, φιλοσοφικές και πολιτικές πραγματείες, υποστήριξε το ιδανικό της humanitas, στο οποίο περιλαμβάνονται όλες οι ανθρωπιστικές αξίες του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού κόσμου, όπως η παιδεία, η δικαιοσύνη, η ανδρεία, η ευπρέπεια και η σύνεση. Το φιλοσοφικό έργο του, έχοντας αφομοιώσει τις αρχαίες ελληνικές και ελληνιστικές επιρροές, εν συνεχεία αναπτύσσεται αυτόνομα ως απόκριση στα ρωμαϊκά πράγματα της εποχής του. Εκκινώντας από τη θεωρία, στρέφεται γρήγορα στην πραγματικότητα, υποστηρίζοντας τις θέσεις και τις προτάσεις του συγγραφέα μέσα από αναγνωρίσιμα παραδείγματα.

Το “Περί καθηκόντων” γράφτηκε υπό τη μορφή επιστολής του Κικέρωνα προς τον μοναχογιό του Μάρκο, είκοσι ενός ετών τότε, ο οποίος σπούδαζε στην Αθήνα. Όπως αναφέρει στο σημείωμά του ο μεταφραστής, το έργο “εκφράζει το φιλοσοφικό απόσταγμα του ελληνορωμαϊκού κόσμου ως προς την έννοια του “πολιτικού ήθους””. Με το έργο αυτό, “ο Κικέρων θέλησε να εκπαιδεύσει ηθικά τα πολιτικώς ενεργά μέλη της κοινωνίας του”, ή τουλάχιστον όσους από αυτούς επιθυμούσαν να διατηρηθεί το αρχαίο πολίτευμα της Ρώμης “με την παραδοσιακή ισορροπία ανάμεσα στις εξουσίες της συγκλήτου και του λαού”. Η στωική φιλοσοφία και η έννοια του καθήκοντος κατέχουν κεντρική θέση στο πλαίσιο της συλλογιστικής του. Η επίδραση ιδίως του στωικού φιλόσοφου Παναίτιου από τη Ρόδο είναι ευδιάκριτη στο έργο. Ο Κικέρων επιχειρεί να παρουσιάσει την αντιπαράθεση κοινωνικού καθήκοντος και ατομικού συμφέροντος στο πεδίο της πράξης συνθέτοντας ένα έργο στο οποίο έμελλε να ανατρέξουν πολλοί και σημαντικοί στοχαστές τους επόμενους αιώνες.