Το βιβλίο “Ο πόλεμος: Από τη μάχη του Μάρνη έως το Ιράκ” αποτελεί το εξαίρετο συγγραφικό έργο ενός από τους πλέον σημαντικούς εμπειρογνώμονες στον τομέα της στρατιωτικής ιστορίας και στρατηγικής. Ο Martin van Creveld εξιστορεί με πρωτότυπο και συναρπαστικό τρόπο τις συρράξεις ανά την υφήλιο κατά τη διάρκεια της τελευταίας εκατονταετίας. Στο βιβλίο του αποκαλύπτονται οι παράγοντες που προκάλεσαν το αδιέξοδο στο Ιράκ και δίνονται απαντήσεις στο γιατί ισχυροί τακτικοί στρατοί βρίσκονται στην εποχή μας στο έλεος ανεπαρκώς εξοπλισμένων ανταρτών και στο πώς τα κυρίαρχα κράτη θα κατορθώσουν να κατοχυρώσουν στο μέλλον την ασφάλειά τους.

Δίνοντας μεγάλη προσοχή στον απρόβλεπτο ανθρώπινο παράγοντα, ο Martin van Creveld μάς ταξιδεύει αφενός στα πεδία των μαχών του προηγούμενου αιώνα, όπου συγκρούονταν τεράστιες στρατιωτικές δυνάμεις, και αφετέρου στις σύγχρονες εχθροπραξίες (που είναι σύντομες, διεξάγονται με όπλα υψηλής τεχνολογίας και χαρακτηρίζονται από την κυριαρχία ενός από τους αντιπάλους) και στα απογοητευτικά αδιέξοδα της εποχής μας. Στο συγγραφικό έργο του παρουσιάζεται ο κόσμος των αρχών του 20ού αιώνα, όταν λιγοστές Μεγάλες Δυνάμεις, ως επί το πλείστον ευρωπαϊκές, κρατούσαν τα ηνία της ανθρωπότητας, ενώ ήταν ακόμη νωπές οι μνήμες από τους πολέμους του 18ου αιώνα. Την εποχή εκείνη έφιπποι αξιωματικοί εξακολουθούσαν να διοικούν τα στρατεύματα, τα δε μηνύματα εξακολουθούσαν να μεταδίδονται από χέρι σε χέρι, με τα τύμπανα και τις σάλπιγγες. Η επανάσταση που επέφεραν στον τομέα των επικοινωνιών ο τηλέγραφος, το τηλέφωνο και ο ασύρματος, τα πανίσχυρα θωρηκτά, όπως το βρετανικό Dreadnought, τα άρματα μάχης και τα αεροσκάφη άλλαξαν τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου.

Ο van Creveld εξιστορεί με γλαφυρότητα τα γεγονότα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίο συγκρούστηκαν στρατοί εκατομμυρίων ανδρών, προκλήθηκαν συνταρακτικές απώλειες (παραδείγματος χάριν, στην ολέθρια μάχη του Μάρνη) και χρησιμοποιήθηκαν φονικά νέα όπλα, όπως τα δηλητηριώδη αέρια. Τελικά, τα σχέδια των Γερμανών για νίκη επί των αντιπάλων τους κατέληξαν σε αποτυχία, καθώς οι γραμμές του μετώπου παρέμειναν αμετάβλητες και νικητές αναδείχθηκαν αυτοί που ήταν σε θέση να κατασκευάσουν περισσότερα όπλα και να ρίξουν στη μάχη περισσότερους στρατιώτες.

Ο συγγραφέας πραγματεύεται ακολούθως τον ακόμη φονικότερο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι εξελίξεις στους τομείς των τεθωρακισμένων και των πολεμικών αεροσκαφών, σε συνδυασμό με τα τεχνολογικά επιτεύγματα του ραντάρ και της ατομικής βόμβας, μετέβαλαν την όψη του πολέμου, ο οποίος δεν ήταν πλέον μια απλή αιματοχυσία, αλλά μια πολύπλοκη σειρά ενεργειών, που απαιτούσε νέες εξειδικευμένες γνώσεις. Όλες αυτές οι γνώσεις εξυπηρέτησαν τις ανάγκες ανθρώπων που αρέσκονταν σε ωμότητες, όπως φανέρωσαν το Περλ Χάρμπορ, το Νταχάου και η Χιροσίμα. Η περαιτέρω εξέλιξη των πυρηνικών όπλων κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου έκανε τους λαούς να προσανατολιστούν στην αποτροπή και όχι στη διεξαγωγή των πολεμικών αναμετρήσεων. Ο αριθμός των ανδρών των τακτικών στρατών ελαττώνεται και η επιρροή των ενόπλων δυνάμεων περιορίζεται, καθώς μη στρατιωτικά κέντρα έρευνας και μελετών χαράσσουν τις κατευθύνσεις και δυνάμεις εθελοντών φροντίζουν να αποσυνδεθούν τα ζητήματα που αφορούν την εθνική άμυνα από τη ζωή των απλών ανθρώπων.

Ο van Creveld υποστηρίζει ότι ο πόλεμος είναι στην εποχή μας ένας συνδυασμός παλαιότατων και σύγχρονων στοιχείων, καθώς άριστα εξοπλισμένοι στρατοί δεν κατορθώνουν να καταβάλουν ολιγάριθμες ομάδες ανταρτών και τρομοκρατών με πρωτόγονο εξοπλισμό. Τα σχετικά παραδείγματα, που ξεκίνησαν με την αποχώρηση των Βρετανών από την Παλαιστίνη και κορυφώθηκαν με τις δοκιμασίες των Αμερικανών στο Βιετνάμ και στο Ιράκ, συνιστούν αυτό που ο συγγραφέας ονομάζει “μακρά, σχεδόν αδιάσπαστη αλυσίδα αποτυχιών”.

Το βαθύτερο νόημα αυτού του σημαντικού, γλαφυρού και διδακτικού συγγραφικού έργου συνίσταται στην ανασυγκρότηση των ενόπλων δυνάμεων με βάση τις εμπειρίες του πρόσφατου παρελθόντος, ώστε να αντιμετωπιστεί η νέα πρόκληση και να προστατευτεί, κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο ελεύθερος κόσμος. Το βιβλίο “Ο πόλεμος, Από τη μάχη του Μάρνη” έως το Ιράκ θα αποτελέσει μετά βεβαιότητας το κλασικό εγχειρίδιο σε ό,τι αφορά το σημαντικό αυτό ζήτημα.