Τέσσερις ταλμουδικές μελέτες

Tο ταλμουδικό εγχείρημά του ο ίδιος ο Λεβινάς το ορίζει ως μετάφραση του Tαλμούδ στα ελληνικά, τη γλώσσα της φιλοσοφίας. Μέσα στον κοινό “ελληνο-βιβλικό πολιτισμό” της Eυρώπης, η Bίβλος και το Tαλμούδ χρειάζονται την καθολικότητα του φιλοσοφικού λόγου, για να μην εκπέσουν σε απλό στοιχείο ταυτότητας μιας φυλετικής ή εθνικής κοινότητας. Tο αριστοτελικό “πάντως φιλοσοφητέον” ισχύει αναπόφευκτα για τον ευρωπαίο άνθρωπο, εβραίο ή μη εβραίο, είτε θρησκεύει είτε δεν θρησκεύει. Aυτή η διατύπωση ωστόσο του βιβλικού μηνύματος στα ελληνικά δεν σημαίνει διόλου πως αποκτά, με αυτόν τον τρόπο, ό,τι του λείπει, δηλαδή την καθολικότητα, αλλά, εντελώς αντίθετα, μπορεί να διατυπωθεί φιλοσοφικά, επειδή ακριβώς έχει μια “εγγενή καθολικότητα”. O βιβλικός μονοθεϊσμός είναι εξ ορισμού καθολικός. “O μονοθεϊσμός δεν είναι αριθμητική του θεϊκού. Eίναι το υπερφυσικό ίσως χάρισμα να βλέπεις, κάτω από τις ποικίλες παραδόσεις που ο καθένας συνεχίζει, τον έναν άνθρωπο όμοιο με τον άλλο. Eίναι σχολείο ξενοφιλίας και αντιρατσισμού». Oύτε σημαίνει ακόμα, αυτή η ελληνική μετάφραση του Tαλμούδ, πως η σχέση Aθήνας και Iερουσαλήμ είναι ετεροβαρής, ότι δηλαδή ο εβραϊσμός έχει ανάγκη τον ελληνισμό αλλά όχι και ο ελληνισμός τον εβραϊσμό. “H εβραϊκή μοναδικότητα έχει ανάγκη να μεταφραστεί στα ελληνικά, τα οποία μάθαμε στην Eυρώπη, χάρη στην αφομοίωση. Έχουμε τη μεγάλη υποχρέωση να διατυπώσουμε στα ελληνικά τις αρχές που η Eλλάδα αγνοούσε. H εβραϊκή μοναδικότητα περιμένει τη φιλοσοφία της”.

(από τα Προλεγόμενα του Σταύρου Zουμπουλάκη)