Το παράδοξο με τον ηθοποιό

Το «Παράδοξο…» θεωρείται (και είναι) ένα από τα κυριότερα κείμενα της θεατρικής αισθητικής. Της αισθητικής εν γένει. Αποτελεί, επιπλέον, μια από τις συστηματικότερες απόπειρες προσέγγισης του μυστηρίου της ηθοποιίας. Γι ‘ αυτό και τίθεται κατά καιρούς υπό την κριτική βάσανο των πρακτικών της σκηνής – καλή ώρα -, οι οποίοι καλούνται να απαντήσουν στο ευθέως ή εμμέσως διατυπούμενο ερώτημα: «Είναι έτσι όπως τα λέει ο Diderot; Τι λέτε εσείς που ζείτε τα πράγματα από πρώτο χέρι;». Νομίζω ότι μια τέτοια πρακτική χωλαίνει σε δύο τουλάχιστον σημεία. Πρώτον: αντιμετωπίζει το κείμενο του Diderot ως οιονεί επιστημονική πραγματεία, φιλοδοξώντας να την ελέγξει από τη σκοπιά της βιωματικής εμπειρίας. Δεύτερον: εκλαμβάνει τους ανθρώπους της σκηνής ως ειδήμονες, ή έστω γνώστες, και δη απαραιτήτως, αυτού που κάνουν. […] Πως; Το Παράδοξο… δεν είναι, για σας, επιστημονικό αντικείμενο; – θα μπορούσε να ρωτήσει κάποιος. Σπεύδω να απαντήσω: το Παράδοξο… είναι, κατά τη γνώμη μου, θεωρητικό κείμενο ιδεολογικού χαρακτήρα με φιλοδοξίες επιστημοσύνης. […] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)