Τζοβάνι Επίσκοπο

Τυλιγμένη σε μια ατμόσφαιρα που θυμίζει το σύμπαν του Ντοστογιέφσκι, η νουβέλα Τζοβάνι Επίσκοπο μάς μεταφέρει σε μια Ρώμη σκοτεινή, μια πόλη βυθισμένη στη βρομιά του υποκόσμου και τα αθεράπευτα ανθρώπινα πάθη, μια πόλη που θυμίζει περισσότερο την Αγία Πετρούπολη παρά κάποια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Ο Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούντσιο σκαρώνει έναν παραληρηματικό μονόλογο του Επίσκοπο, για να πλάσει με αξιοθαύμαστη λογοτεχνική ζωντάνια τα πάθη και τη μοίρα του ήρωά του, ενός κατά τ’ άλλα μετρημένου και καθωσπρέπει υπαλλήλου που παλεύει να κρατήσει κοντά του ό,τι αγαπά. Η αφηγηματική δομή της εξομολόγησης υπερβαίνει κατά πολύ τον απλό τεχνικό της χαρακτήρα και αναπαριστά με τον καλύτερο τρόπο τον ψυχισμό και το αδιέξοδο του ήρωά του. Μέσω της περιδίνησης του ήρωα στις ερωτικές διαμάχες και τις αντιζηλίες, με αποκορύφωμα την εγκληματική τροπή που παίρνουν τελικά τα γεγονότα, ο συγγραφέας αναδεικνύει το αιώνιο δίλημμα μεταξύ ελευθερίας και αναγκαιότητας.

Η αφήγηση προχωράει με λυγμούς, με παύσεις και ηθελημένες επαναλήψεις που μιμούνται την πραγματική ροή της προφορικής γλώσσας. […] Μέσα από την εξαρθρωμένη αφήγηση αναδύεται η ιστορία ενός ηττημένου, ενός ανθρώπου που γεννήθηκε σκλάβος και, παρόλες τις προσπάθειές του, δεν καταφέρνει να χειραφετηθεί.
Τζάνι Ολίβα

«Α, κύριε, τι θλίψη! Ο άνθρωπος που τον κατατρώει το πάθος, που παλεύει πιασμένος στα γαμψόνυχα του πάθους και νιώθει πως τον καταβροχθίζει και ξέρει πως είναι χαμένος και δεν μπορεί, δεν θέλει να σωθεί… […] Πείτε μου, πείτε μου: Ποιο πράγμα υπάρχει θλιβερότερο στη γη; Ποιο; […] Και προπάντων να βλέπεις γύρω σου αυτόν τον εχθρό, να τον βλέπεις με μια θαυμαστή διαύγεια, να ανακαλύπτεις όλα του τα ίχνη, να μαντεύεις όλες τις διαβρώσεις που προκαλεί, τις κρυφές καταστροφές. Να βλέπεις, καταλαβαίνετε; Να βλέπεις σε κάθε άνθρωπο το μαρτύριο και να καταλαβαίνεις, να καταλαβαίνεις πάντοτε και να νιώθεις μέσα σου μια ευσπλαχνία αδελφική για κάθε παραστρατημένο, για κάθε πονεμένο, και να νιώθεις στα μύχια της ψυχής σου τη φωνή αυτής της μεγάλης ανθρώπινης αδελφότητας και στον δρόμο να μη θεωρείς κανέναν άγνωστο… Καταλαβαίνετε; Μπορείτε να καταλάβετε αυτό που αισθάνομαι μέσα μου, εγώ που με θεωρείτε μικρόψυχο και απόκληρο και σχεδόν ηλίθιο»;