Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Φυσικός εκκλησιασμός 1934-1993

Επίκεντρο της αναδρομικής παρουσίασης του ζωγραφικού έργου του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη είναι τα έργα που εμπνεύστηκε ο καλλιτέχνης από το εικοσαήμερο προσκύνημά του στο Άγιον Όρος τον Ιούλιο-Αύγουστο του 1952. Συμπεριλαμβάνονται επίσης τρεις εμβόλιμες θεματικές ενότητες αφιερωμένες στο θήλυ, στη γενέτειρα πόλη και στη φύση.

Το εικαστικό υλικό κατανέμεται χρονολογικά σε τρεις περιόδους. Η πρώτη περίοδος (1934 έως 1952) είναι περίοδος πρόδηλων πειραματισμών του καλλιτέχνη με ζωγραφικά μέσα και αναζήτησης της θεματογραφικής του παλέτας, που εμβληματικά αντανακλάται σε σπουδές προσώπων και προσωπογραφίες. Θα μπορούσε κανείς να την ονομάσει “περίοδο του δωματίου”, καθώς οι συνθήκες της εποχής επιβάλλουν καταναγκαστικό εγκλεισμό εντός της μητέρας πόλης. Οι τοπιογραφίες, που ξεκινούν ήδη από το 1950, εγκαινιάζουν τη δεύτερη περίοδο (1952 έως 1967), περίοδο ανοιχτού χώρου, που θα μπορούσε να ονομαστεί “περίοδος της υπαίθρου”. Οι τοπιογραφίες, απαλλαγμένες από ηθογραφικούς περισπασμούς, καταγράφουν μια ματιά ανήσυχη κι ευέλικτη που μπορεί εξίσου άνετα να υπερίπταται αεροφωτογραφίζοντας και να χαμέρπει εστιάζοντας εκ του σύνεγγυς στη θαμνοβλάστηση. Στην τρίτη περίοδο (1967 έως 1993) ο Ν. Γ. Πεντζίκης, μετά το Δωμάτιο και την Ύπαιθρο, ψηλαφεί πλέον το Επέκεινα. Στην περίοδο αυτή, ο καλλιτέχνης συχνότατα ενσωματώνει σε ζωγραφικά έργα του γραφή ατόφια -κατά κανόνα κείμενα από την πατερική γραμματεία αλλά και στίχους ομηρικούς ή ποιήματα του Καβάφη, της Ζωής Καρέλλη, του ιερομονάχου Συμεών, επεξεργασμένα ψηφαριθμητικά μέσω της χρωματικής αντιστοίχισης των γραμμάτων και η θεματογραφική του παλέτα σταδιακά περιορίζεται σε πουλιά, ψάρια, ναούς και σκοπιές, που αποδίδονται σαν ακιδογραφήματα και σπηλαιογραφίες. “Η ζωγραφική μου -σημείωνε ο ίδιος ο Ν. Γ. Πεντζίκης- δεν έχει θέμα και δεν ανταποκρίνεται σε τίποτα άμεσο. Είναι η ταύτιση σ’ έναν ίδιο χρόνο των τομέων της μνήμης, είτε συναισθηματικής, είτε ονειρικής, είτε και περ’ από τα όνειρα. Η ζωγραφική μου έχει μια υπερβατική διάσταση που οι ρίζες της βρίσκονται στη βαθιά πίστη”.