Ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος και η προϊστορία του 1870 – 1918

Εκατομμύρια ένιωθαν ότι δεν έχει σημασία τι έγινε, ούτε τι θα γίνει, σημασία έχει μόνο να μην πυροβολούν άλλο, να έχουμε να φάμε και να μην παγώνουμε το χειμώνα. Όμως όσοι έβγαλαν συμπεράσματα από τα διδάγματα της Ιστορίας σκέφτονταν διαφορετικά. Αυτοί προσπαθούσαν να μετατρέψουν τον ευσεβή πόθο για ειρήνη σε επαναστατική βούληση. Την επιθυμία των λαών για ειρήνη την γέννησε η εξάντληση από τον πόλεμο. Η κουρασμένη ψυχή σκέφτεται μόνο πώς θα βρει ανάπαυλα, με κάθε τρόπο. Δεν αναλύει, δεν ψάχνει για αιτίες: “Ας τελειώσει πια!” Αλλά οι επαναστάτες, που εξαρχής γνώριζαν το πώς και το γιατί του πολέμου, έλεγαν: “Αν δεν ξεριζώσουμε τα αγριόχορτα, θα ξαναμεγαλώσουν. Ο καπιταλισμός θα φέρει νέο πόλεμο, νέα βάσανα, αν δεν τελειώσουμε μαζί του.” Ήθελαν ακριβώς αυτό που τρόμαζε τους καλοσυνάτους φιλειρηνιστές: “Επανάσταση εναντίον του πολέμου!”, αυτό ήταν το σύνθημά τους.