Επιτήρηση και τιμωρία

Μπορεί σήμερα να ντρεπόμαστε για τις φυλακές μας. Όμως, ο 19ος αι. ήτανε υπερήφανος για τα φρούρια που έχτιζε ακόμα και μέσα στο κέντρο των πόλεων. Γοητευόταν από την καινούργια αυτή εκδήλωση ηπιότητας που αντικατέστησε τα ικριώματα. Και ναρκισσευόταν με την ιδέα ότι δεν τιμωρούσε πια τα σώματα, κι ότι ήξερε τώρα πώς να αναμορφώνει τις ψυχές. Αυτοί οι τοίχοι, αυτά τα σίδερα, αυτά τα κελλιά αντιπροσώπευαν μια ολόκληρη επιχείρηση κοινωνικής ορθοπεδικής.
Αυτοί που κλέβουν, φυλακίζονται· αυτοί που βιάζουν, φυλακίζονται· κι αυτοί που σκοτώνουν, επίσης. Από πού ξεκινάει αυτή η παράξενη πρακτική, και το περίεργο αυτό σχέδιο να φυλακίζεις για να αναμορφώσεις, που προβάλλουν όλοι οι σύγχρονοι Ποινικοί Κώδικες; Μήπως πρόκειται για κάποια παλιά κληρονομιά των μπουντρουμιών του Μεσαίωνα; Μάλλον, ίσως, για μια νεότερη τεχνολογία: για την οργάνωση, από τον 16ο ως τον 19ο αιώνα, ενός συνόλου από διαδικασίες για αστυνόμευση, έλεγχο, επιτήρηση, διαπαιδαγώγηση των ατόμων, κάνοντάς τους συγχρόνως “πειθαρχικούς και ωφέλιμους”. Επιτήρηση, ασκήσεις, γυμνάσια, επισημάνσεις, κοινωνική τάξη και θέση, ταξινομήσεις, εξετάσεις, καταχωρίσεις – μια ολόκληρη μέθοδος για υποταγή των σωμάτων, για χαλιναγώγηση της ανθρώπινης πολλαπλότητας και για χειραγώγηση των δυνάμεών τους, ανακηρύχθηκε, κατά τους κλασικούς αιώνες, στα νοσοκομεία, στο στρατό, στα σχολεία, στα λύκεια και στα εργαστήρια: η πειθαρχία. Χωρίς αμφιβολία ο 18ος αι. επινόησε τις ελευθερίες· τους έδωσε όμως ένα υπόβαθρο βαθύ και στερεό – την πειθαρχημένη κοινωνία στην οποία εξακολουθούμε να υπαγόμαστε.
Η φυλακή θα πρέπει να ανατοποθετηθεί μέσα στον σχηματισμό αυτής της κοινωνίας της επιτήρησης.
[…]