Η εννοιολογική αντίθεση ανάμεσα σε Δεξιά και Αριστερά δεν έχει αχρηστευθεί, αλλά συνεχίζει να μεταφέρει αξίες και περιεχόμενα της πολιτικής που είναι σημαντικά και ανεξάλειπτα. Στην καρδιά της διάκρισης -αυτή είναι η κεντρική θέση του Μπόμπιο- υπάρχει μια αντίθετη στάση απέναντι στην ιδέα της ισότητας.
Αυτό που ορίζει μια δεξιά επιλογή, υποστηρίζει ο Μπόμπιο, είναι η πεποίθηση ότι οι κοινωνικές ανισότητες όχι μόνο δεν μπορεί και δεν πρέπει να εξαλειφθούν, αλλά και ευνοούν την τάξη και την ανάπτυξη μιας πολιτικής κοινότητας. Αντίθετα, μια αριστερή στάση χαρακτηρίζεται ουσιαστικά από το γεγονός ότι αποβλέπει στην ισότητα ή τουλάχιστον ότι παλεύει για να περιοριστούν και να συγκρατηθούν οι παράγοντες που τροφοδοτούν την ανισότητα μεταξύ των ανθρώπων.
Σύμφωνα με τον Μπόμπιο, το ιδεώδες της ισότητας παραμένει ο “πολικός αστέρας” της Αριστεράς. Χωρίς να εγκαταλείψει διόλου τη μάχη για τις ελευθερίες, η ευρωπαϊκή Αριστερά θα πρέπει όλο και περισσότερο να υπερασπίζεται και να προωθεί τα κοινωνικά δικαιώματα, με τα οποία εκφράζεται η τάση για ισότητα. Το δικαίωμα στην εκπαίδευση, το δικαίωμα στην εργασία αποβλέπουν πράγματι στο να περιορίσουν και να αντισταθμίσουν τις ανισότητες που οφείλονται στη γέννηση, στην κοινωνική θέση ή στην αγορά.
Σε μιαν εποχή διανοητικής και πολιτικής σύγχυσης, ο Μπόμπιο επιχειρεί μια κρίσιμη εννοιολογική αποσαφήνιση και επαναπροτείνει την κεντρική αξία της παραδοσιακής ταυτότητας της ευρωπαϊκής Αριστεράς.
Θανάσης Γιαλκέτσης, από το βιβλίο του “Σημειωματάριο Ιδεών” (εκδόσεις Πόλις)
H πυξίδα που προσανατόλιζε τις πνευματικές και τις πολιτικές επιλογές του Μπόμπιο έδειχνε σταθερά στη «μεσότητα», στη μέση οδό όπως έλεγε ο ίδιος, μεταξύ της ελευθερίας χωρίς δικαιοσύνη της Δεξιάς και της δικαιοσύνης χωρίς ελευθερία της Αριστεράς. Η «μεσότητα» αντέχει και κερδίζει σε περιεχόμενο όταν υπάρχουν τα αντίπαλα «άκρα». Όταν τα «άκρα» καταρρέουν τότε η «μεσότητα» πρέπει να αυτοπροσδιοριστεί, να ορίσει η ίδια το νόημά της, να δείξει τη δύναμή της. Με άλλα λόγια, η φιλελεύθερη δημοκρατία έμεινε μόνη, κυρίαρχη, είναι όμως σε θέση να παραγάγει δικαιοσύνη, νόημα και κίνητρα κοινωνικής συμβίωσης; Ή θα βρεθεί πιασμένη στη μέγγενη που δημιουργούν από την μια η κοινωνική ανομία ενός αχαλίνωτου ατομισμού και από την άλλη ο δεσποτισμός ενός αναγεννημένου θρησκευτικού κληρικαλισμού/φονταμενταλισμού; Ο Μπόμπιο είχε πλήρη επίγνωση
του προβλήματος. Επιστημονικά ο Μπόμπιο πορεύτηκε από τον κλασικό φιλελευθερισμό στον Σουμπέτερ και τον Κέλσεν. Αποστράφηκε τον νεοφιλελευθερισμό και μετά το τέλος του κομμουνισμού τόνισε εμφατικά την κοινωνική διάσταση της Αριστεράς (την ισότητα) ως διακριτικό από τη Δεξιά. Η σημερινή Αριστερά έχει ανάγκη τον διάλογο, τον αμοιβαίο έλεγχο, τη συμπληρωμα-
τικότητα των ευαισθησιών τής φιλελεύθερης και της σοσιαλιστικής παράδοσης. Των δύο κατ’ εξοχήν παιδιών του Διαφωτισμού. Η ίδια μπορεί να γίνει πολιτική έκφραση μιας νέας τολμηρότερης σύνθεσής τους. Αυτή είναι η υπόμνηση που αφήνει ο Μπόμπιο, ταξιδιώτης του 20ού αιώνα που έφυγε.
Γιάννης Βούλγαρης, “Τα Νέα”, 17-18 Ιανουαρίου 2005
Αξιολογήσεις
Δεν υπάρχει καμία αξιολόγηση ακόμη.