Από τα πιο γνωστά και διαδεδομένα βιβλία του Β. Ι. Λένιν, το Ένα βήμα μπρος, δύο βήματα πίσω, πρωτοκυκλοφόρησε το Μάη του 1904. Περιγράφει το πρώτο στάδιο της διάσπασης ανάμεσα στους μενσεβίκους και τους μπολσεβίκους, που άρχισε στο 2ο Συνέδριο (Αύγουστος 1903). Με αυτό το έργο ο μεγάλος θεωρητικός της εργατικής τάξης κατάφερε συντριπτικό πλήγμα στον οπορτουνισμό των μενσεβίκων στα οργανωτικά ζητήματα. Η τεράστια σημασία του βιβλίου βρίσκεται στο ότι ο Λένιν, αναπτύσσοντας παραπέρα τη μαρξιστική διδασκαλία για το κόμμα, επεξεργάστηκε τις οργανωτικές αρχές του προλεταριακού επαναστατικού κόμματος.
Ο Λένιν υπέβαλε σε εξονυχιστική κριτική τον οπορτουνισμό στα οργανωτικά ζητήματα, επισημαίνοντας τον εξαιρετικό κίνδυνο που εγκυμονεί για το εργατικό κίνημα η υποτίμηση της σημασίας της οργάνωσης. Το συγκεκριμένο βιβλίο προκάλεσε εκείνα τα χρόνια λυσσασμένες επιθέσεις από τους μενσεβίκους. Ο Πλεχάνοφ ζήτησε από την ΚΕ να διαχωρίσει τις ευθύνες της σχετικά με το βιβλίο του Λένιν και οι λεγόμενοι συμφιλιωτικοί, που βρίσκονταν στην ΚΕ, προσπαθούσαν να εμποδίσουν την εκτύπωση και την κυκλοφορία του. Παρά τις προσπάθειες των οπορτουνιστών, το βιβλίο κυκλοφόρησε και έγινε ανάρπαστο από τους πρωτοπόρους εργάτες της τότε Ρωσίας. Από τότε έχει πλέον αναδειχτεί σε ένα από τα κλασικά έργα του μεγάλου διανοητή-επαναστάτη.
