Φιλόπονος και η απόρριψη της αριστοτελικής επιστήμης

Ο Φιλόπονος ήταν ο χριστιανός συγγραφέας του 6ου αιώνα ο οποίος εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση κατά της αριστοτελικής επιστήμης. Απέρριψε, μεταξύ άλλων, την αριστοτελική θεωρία περί δυναμικής, στην οποία δεν υπήρχε θέση για έναν Δημιουργό, υποκαθιστώντας τη με τη δική του θεωρία περί ωθητικής δύναμης (impetus). Η εισαγωγή αυτής της θεωρίας χαρακτηρίστηκε από τον Τόμας Κουν επιστημονική επανάσταση. Για τις ετερόδοξες απόψεις του περί Τριάδας ο Φιλόπονος καταδικάστηκε από την Εκκλησία. Στη λατινική Δύση επανεμφανίζεται μόλις τον 13ο αιώνα, όταν ορισμένες ιδέες του γίνονται γνωστές είτε από απευθείας μετάφραση είτε μέσα από το φίλτρο αραβικών πηγών. Η μετάφραση όλων των υπομνημάτων του κατά τον 16ο αιώνα βοήθησε να εκφραστεί η αντίδραση προς τη σκέψη του Αριστοτέλη και να προκύψει η επιστημονική επανάσταση του 17ου αιώνα, όπως την εισήγαγαν στοχαστές σαν τον Γαλιλαίο, τον Καρτέσιο και τον Νεύτωνα. Η παρούσα συναγωγή άρθρων, τα οποία έχουν γράψει έγκριτοι ιστορικοί της φιλοσοφίας, είναι η πρώτη ευρύτερη προσέγγιση του Φιλόπονου και της επίδρασής του. Η ελληνική έκδοση περιλαμβάνει σε επίμετρο δύο κείμενα του Φιλόπονου από το υπόμνημά του στα “Φυσικά” του Αριστοτέλη: την παρέκβαση περί τόπου (“Εις Φυσικά” 557,8-585,4) και την παρέκβαση περί κενού (“Εις Φυσικά” 675,2-695,8).