Μεσσαλίνα

Ο τόμος περιλαμβάνει δύο έργα του A. Jarry. Το πολυφωνικό αφήγημα “Η άλλη Άλκηστις” (1896) και την νουβέλα “Μεσσαλίνα” (1901), όπου και στα δύο έργα ο Jarry ξαναγράφει μια παραδεδομένη ιστορία με επίκεντρο μια γυναίκα.

“Η άλλη Άλκηστις” αν και παραπέμπει στην ελληνική μυθολογία, ωστόσο στο κείμενο δεν υπάρχει καμία Άλκηστις, παρά η ηχητικά συγγενής Βαλκίς, βασίλισσα του Σαβά και σύζυγος του Σολομώντος. Η ελληνική μυθολογία ανακαλείται εμπλουτισμένη με άλλες πηγές και δοξασίες, κυρίως τη Βίβλο και το Κοράνι, αλλά και συνήθη θέματα του εσωτερισμού, αρκετά τρέχοντα στους κύκλους των συμβολιστών της εποχής (π.χ. την έννοια του αστρικού σώματος). Η δε θυσία της Βαλκίδος παρέχει την αναλογία που δηλώνει ο τίτλος – όμως η αναλογία/ετερότητα αναδιπλασιάζεται στο ίδιο το κείμενο, καθώς η μαρτυρία της Βαλκίδος διαψεύδεται και ανατρέπεται αντανακλώμενη από αυτήν του προγονού της Ροβοάμ.

Στη “Μεσσαλίνα”, ο Jarry παίζει με μιαν ακόμη αντίθεση: τη σχέση του ιστορικού συγγράμματος με το φανταστικό και υπερ-ιστορικό αφήγημα. Επιλέγοντας ένα ρωμαϊκό θέμα συνεχίζει την παράδοση της γαλλικής παρακμής του όψιμου 19ου αι. που επένδυσε συχνά την αρχαιότητα με το μεθυστικό άρωμα του αισθητικοποιημένου ηδονισμού. Η Μεσσαλίνα βασιλεύει εν μέσω του χάους. Μήπως όμως το κείμενο αναπαράγει απλώς την κρατούσα εκδοχή της Μεσσαλίνας, ως αρχετυπικά λάγνας και εγκληματικής; Σε ένα βιβλίο που φαίνεται να ακολουθεί τη μόδα της επίκλησης του μακρινού παρελθόντος ως άχρονου τοπίου αισθητισμού και αισθησιασμού, ο Jarry λαμβάνει τοις μετρητοίς την έννοια της παρακμής. Γιατί, ενώ στο επίκεντρο της αφήγησης παραμένει η μορφή της Μεσσαλίνας, πίσω από τη δράση κρύβεται μόνιμα το παρελθόν: όχι απλώς το μυθικό παρελθόν της Ρώμης και των θεοτήτων της, αλλά το σχετικά πρόσφατο παρελθόν του Λουκούλλου και του Καλιγούλα. Οι κήποι του πρώτου, πάντα θαυμαστά αλλά έρημα απομεινάρια ενός άλλοτε μεγαλείου, η εξύμνηση του δεύτερου ως οιονεί θεότητας. Ο μίμος Μνηστήρ, ατελής εκδοχή του φαλλικού θεού, πρωτοστατεί στις τελετουργικές αυτές επικλήσεις. Η σήψη, η φθορά, η αίσθηση ότι τα πάντα έχουν ήδη γίνει, ο πόθος για το μόλις χαμένο είναι το κατεξοχήν τεκμήριο ιερότητας κι αιωνιότητας.