Ο Βενιζέλος και η βασιλεία

Ήταν ο Ελευ­θέ­ρι­ος Βε­νι­ζέ­λος αντι­μο­ναρ­χι­κός; Ή ήταν απλά οπα­δός του βρε­τα­νι­κού πο­λι­τι­κού μο­ντέ­λου; Το όνο­μά του σί­γου­ρα δεν έχει συν­δε­θεί ταυ­το­τι­κά με την Αβα­σί­λευ­τη Δη­μο­κρα­τία, όπως συ­νέ­βη με τον Αλέ­ξαν­δρο Πα­πα­να­στα­σίου ή τον Νι­κό­λαο Πλα­στή­ρα. Αρ­κε­τοί ιστο­ρι­κοί μά­λι­στα θε­ω­ρούν ότι βρι­σκό­ταν ιδε­ο­λο­γι­κά πιο κο­ντά στη Βα­σι­λευ­ο­μέ­νη Δη­μο­κρα­τία πα­ρά στην Αβα­σί­λευ­τη. Ανά­λο­γα με τις πο­λι­τι­κές εξε­λί­ξεις, αλ­λά και την ιδε­ο­λο­γι­κή σκο­πιά από την οποία προ­σεγ­γί­ζε­ται, άλ­λο­τε το­νί­ζε­ται η πί­στη του στη δεύ­τε­ρη και άλ­λο­τε η προ­τί­μη­σή του στην πρώ­τη, δί­δο­ντας στην αντι­πα­ρά­θε­ση με τους βα­σι­λείς κα­θα­ρά προ­σω­πι­κό και όχι θε­σμι­κό χα­ρα­κτή­ρα. Το σί­γου­ρο είναι όμως ότι κα­νείς άλ­λος πο­λι­τι­κός δεν συ­γκρού­σθη­κε με τό­σο με­γά­λη έντα­ση με τους Έλ­λη­νες μο­νάρ­χες όσο ο Βε­νι­ζέ­λος. Ξε­κι­νώ­ντας από τα πρώ­τα του πο­λι­τι­κά βή­μα­τα στην αυτό­νο­μη Κρή­τη έως το κύ­κνειο άσμα του με το αντι­μο­ναρ­χι­κό Κί­νη­μα του 1935, ο Βε­νι­ζέ­λος ήρ­θε άλ­λο­τε σε ήπια και άλ­λο­τε σε σφο­δρή αντι­πα­ρά­θε­ση με πέ­ντε συ­νο­λι­κά ηγε­μό­νες, δη­λα­δή τον πρί­γκι­πα Γε­ώρ­γιο, και τους βα­σι­λείς Γε­ώρ­γιο Α΄, Κων­στα­ντί­νο Α΄, Αλέ­ξαν­δρο και Γε­ώρ­γιο Β΄. Η πλέ­ον γνω­στή βέ­βαια είναι αυτή με τον Κων­στα­ντί­νο Α΄, η οποία έχει επι­σκι­ά­σει τις υπό­λοι­πες, λαμ­βά­νο­ντας μά­λι­στα τον χα­ρα­κτή­ρα «Εθνι­κού Δι­χα­σμού», τις συ­νέ­πει­ες του οποίου δεν είναι σί­γου­ρο αν έχου­με κα­τα­φέ­ρει να ξε­πε­ρά­σου­με πλή­ρως έως σή­με­ρα.