Διαβάζοντας το σύμπτωμα

«Γι’ αυτό μπορεί το σύμπτωμα να διαβαστεί, επειδή είναι ήδη το ίδιο εγγεγραμμένο σε μια διαδικασία γραφής». Ιδού η κλασική θέση του Λακάν που ορίζει το σύμπτωμα σαν σημαίνουσα δομή όπως αυτό συμβαίνει με κάθε μόρφωμα του ασυνειδήτου. Εκ φύσεως το ασυνείδητο κωδικοποιεί. Το μήνυμά του, τα λεγόμενα «μορφώματα του ασυνειδήτου», συμπεριλαμβανομένου του συμπτώματος, οφείλει επομένως να αποκωδικοποιηθεί. Απαιτεί να “διαβαστεί”.
Η ασυνείδητη «γνώση» είναι καθαρή γνώση δίχως στόχο και προθετικότητα, ακέφαλη γνώση. «Ιδανικός εργαζόμενος» το ασυνείδητο, ειρωνεύεται ο Λακάν, διότι το μόνο που κάνει είναι να εργάζεται: γράφει συνεχώς. Ως ακέφαλη γνώση λοιπόν αντιτίθεται σε οποιαδήποτε βούληση για γνώση. Το πόρισμα αυτού του θεωρήματος είναι, ισχυρίζεται ο Λακάν, το σύμπτωμα νοούμενο ως «ο τρόπος με τον οποίο ο καθένας απολαμβάνει από το ασυνείδητό του».
Τα μαθήματα στον ανά χείρας τόμο αναπτύσσονται ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα. Από τη μια υπάρχει το σύμπτωμα που οφείλει να διαβαστεί και, από την άλλη, το σύνθωμα που δεν επιδέχεται πλέον ανάγνωση. Η νεύρωση είναι ο τρόπος με τον οποίο το υποκείμενο νοηματοδοτεί το αδιέξοδό του καθώς υπόκειται στην επιθυμία και την ασυνείδητη απόλαυση η οποία ενίοτε το δοκιμάζει ανελέητα. Από τη μεριά της η ψύχωση αποπειράται να δέσει κατά κάποιον ιδιαίτερο πάντα τρόπο το θεμελιακό τρίπτυχο Συμβολικό-Φαντασιακό-Πραγματικό ώστε να μπορέσει να προσπεράσει τη μη λειτουργία του φαλλικού τελεστή και τη μη εξαγωγή του αντικειμένου “α”.