Η ηθική του οίκτου

Ο οίκτος είναι ένα προβληματικό ζήτημα. Το συναίσθημα που βρίσκεται στην καρδιά της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας έχει προκαλέσει έντονη διαμάχη τόσο στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα όσο και στη νεώτερη Ευρώπη. Ορισμένοι νεώτεροι φιλόσοφοι, ασπαζόμενοι το γενικό ήθος των Ελλήνων τραγικών ποιητών, υποστηρίζουν ότι ο οίκτος είναι ένα πολύτιμο κοινωνικό συναίσθημα χωρίς το οποίο θα ήταν δύσκολο να ιδρυθούν σωστές πολιτικές κοινότητες. Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, αφιερώνοντας ένα ολόκληρο βιβλίο, τον Αιμίλιο, στον οίκτο και στον κοινωνικό του ρόλο, συνδέει στενά αυτό το συναίσθημα με την ίδια τη δυνατότητα δημοκρατικής διακυβέρνησης λέγοντας ότι συνομαδώνει τους ανθρώπους γύρω από τη σκέψη της κοινής τους αδυναμίας και τρωτότητας, υπονομεύοντας τις ιεραρχίες που βασίζονται στο αξίωμα, την κοινωνική θέση και τον πλούτο. Άλλοι, ακολουθώντας τον Πλάτωνα και τους Έλληνες και Ρωμαίους Στωικούς -και προσθέτοντας κάποια δικά τους επιχειρήματα- υποστηρίζουν ότι ο οίκτος διαβρώνει την πολιτική δομή και παράγει κακούς πολίτες – πλαδαρούς, νωθρούς και μαλθακούς.