Συλλογισμοί για την Ελλάδα

Ο Ιωάννης Περσιάνης, γιος του Εμμανουήλ, Φαναριώτη και στενού συνεργάτη του Κωνστ. Υψηλάντη, έρχεται ως γραμματέας της Ρωσικής Πρεσβείας στην Ελλάδα την εποχή του βασιλιά Όθωνα. Η παρούσα έκθεσή του, αν και τυπικά είναι ένα σύνηθες διπλωματικό/πληροφοριακό έγγραφο, ουσιαστικά αποτελεί μια γλαφυρή καταγραφή των συμβάντων και ένα “λεξικό” του ελληνικού πολιτικού προσωπικού εκείνων των χρόνων, που έχει τις βάσεις του στην Επανάσταση του 1821 και στα χρόνια της διακυβέρνησης του Ιω. Καποδίστρια.

Ήδη από τον τίτλο, βέβαια, «Συλλογισμοί για την Ελλάδα», καταλαβαίνει κανείς τη συγγραφική πρόθεση του συντάκτη, που ξεπερνάει τα όρια της τυπικότητας. Τα στοιχεία της αμεσότητας και του αυθορμητισμού που διακρίνουμε στη γραφή του Περσιάνη, και ιδιαίτερα στα προσωπογραφικά σχεδιάσματα που αφιερώνει στο ελληνικό πολιτικό προσωπικό, είναι κάτι που δεν θεωρείται δεδομένο και αυτονόητο σε τέτοιου είδους υπηρεσιακά έγγραφα. Έτσι, θεωρεί σημείο καμπής τη δίκη του Κολοκοτρώνη, αποδίδει τη λεγόμενη «συνωμοσία του Κολοκοτρώνη» στη βρετανική διπλωματία και στους Βαυαρούς πράκτορές της, και εξοργίζεται με τη δολοφονία του Καποδίστρια, τον οποίο θεωρεί «τον καλύτερο άρχοντα που αυτή η χώρα θα μπορούσε να είχε ονειρευτεί».

Με βάση τα παραπάνω, και κάνοντας συνεχώς σχόλια και συγκρίσεις, στο πρώτο μέρος περιγράφεται διεξοδικά η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα κατά τα έτη 1832-1834 και αναλύεται η πολιτική της βαυαρικής Αντιβασιλείας μέχρι το τέλος του 1834. Μεγάλη προσοχή δίδεται στις αιτίες και τους μηχανισμούς συγκρότησης των λεγόμενων κομμάτων -πολιτικών ομάδων που ασκούσαν σημαντική επιρροή στην πολιτική ζωή της χώρας. Το δεύτερο μέρος αποτελεί μια σύντομη επισκόπηση του πολιτικού συστήματος της Ελλάδας, της διοικητικής της σφαίρας, των σχέσεων Εκκλησίας – Κράτους, των οικονομικών, της κατάστασης του εμπορίου, του στρατού, του στόλου κ.λπ.