Πετρούπολη

Η Πετρούπολη δεν υπάρχει, απλώς νομίζουμε ότι υπάρχει. Σε αυτή τη φασματική πόλη, όπου παντού περιφέρονται σκιές, όπου πυκνώνουν οι φασαρίες στους δρόμους, όπου τα γεγονότα βοούν ότι επίκειται η επανάσταση του 1905, οι ψυχές των ηρώων και των αναγνωστών, οι μορφές της ζωής και της αφήγησης βρίσκονται λίγο πριν την κατάρρευση. Ο νεαρός Νικολάι Απολλώνοβιτς Αμπλεούχοφ, ένας ριζοσπάστης δανδής, μετά από μια ερωτική απογοήτευση αναλαμβάνει να τοποθετήσει μια βόμβα στον σεβαστό γερουσιαστή και πατέρα του, Απολλών Απολλώνοβιτς Αμπλεούχοφ. Ο ωρολογιακός μηχανισμός ενεργοποιείται, ο χρόνος της αφήγησης διαστέλλεται, για να περιλάβει όλες τις πνευματικές, πολιτικές και αισθητικές εντάσεις της μεταιχμιακής εκείνης εποχής.

Η “Πετρούπολη” είναι ένα από τα μείζονα έργα της ρωσικής λογοτεχνίας. Το ιδιαίτερο ύφος της, οι ηχητικοί πειραματισμοί, τα αμέτρητα λογοπαίγνια, οι ελλειπτικοί διάλογοι, η παράδοξη στίξη και, κυρίως, το συμβολικό σύστημα που κυβερνά όλο το μυθιστόρημα καθιστούν κάθε μετάφρασή της ένα σημαντικό επίτευγμα. Ελπίζουμε η ταυτόχρονη κυκλοφορία δύο εκδόσεων του βιβλίου να δώσει αφορμή για μια γενικότερη συζήτηση γύρω από τη μετάφραση των κλασικών λογοτεχνικών κειμένων.

Η έκδοση συνοδεύεται από εκτενές επίμετρο του J. D. Elsworth, βραβευμένου μεταφραστή της “Πετρούπολης” στα αγγλικά (Pushkin Press 2009), στο οποίο αναλύεται διεξοδικά η ένταξη του μυθιστορήματος στο συνολικό έργο του Μπιέλυ, η εκδοτική ιστορία, οι διακειμενικές συνδέσεις και τα κεντρικά υφολογικά ζητήματα του βιβλίου:

“Αλλά αυτό που εκπλήσσει περισσότερο σε αυτά τα πανταχού παρόντα εικονοποιητικά μοτίβα είναι η κυκλικότητά τους. Όσο περισσότερο κάποιος παρακολουθεί τις επιπτώσεις τους τόσο πιο φανερό γίνεται ότι όλοι οι δρόμοι τον γυρίζουν πίσω στην ίδια αφετηρία: τον μαγικό κύκλο που είναι το περίκλειστο κρανίο του Απολλών Απολλώνοβιτς, το σπίτι του, η ίδια η πόλη, η ιστορία της Ρωσίας. Ή ίσως να είναι το μυθιστόρημα, ο νους του συγγραφέα του, από τον οποίο δεν υπάρχει καμία διαφυγή. Όλες οι επιλογές στο τέλος οδηγούν στο ίδιο σημείο, και ο κόσμος στους δρόμους, όπως και οι αναγνώστες του βιβλίου, συνεχίζουν “να κυκλοφορούν”, ακριβώς όπως θα ήθελε ο Απολλών Απολλώνοβιτς”.