Αθήνα: Από κακέκτυπο σε αντιπαράδειγμα

Η Αθήνα βρίσκεται επίμονα μέσα σε ένα νέφος αρνητικών συνειρμών, αναφορών και επιδόσεων· επαναλαμβάνεται μονίμως η απορία για το τί έκανε λάθος και γιατί δεν κατάφερε να ακολουθήσει τα επιτυχημένα πρότυπα των έτερων ευρωπαϊκών πόλεων. Στα πλαίσια τέτοιων ανομολόγητων ή και αυθόρμητων συγκρίσεων, η Αθήνα ταυτίζεται με τα λάθη και τις παρεκκλίσεις της, σκιαγραφώντας έτσι έμμεσα ένα κακέκτυπο: μια στρεβλή εκδοχή των επιτυχημένων δυτικών μητροπόλεων. H αναφορά όμως στην Αθήνα ως κακέκτυπο έχει για μας αφενός μια χρησιμότητα προθετική, ως ένα σημείο εκκίνησης για μια πρόταση διαφυγής και αφετέρου μια χρησιμότητα πρακτική, ως εργαλείο ανάλυσης που θα επιχειρήσει να υπερβεί το πρωταρχικό αίσθημα ότι “κάτι έχει πάει λάθος”, για να κινηθεί προς τον προβληματισμό για το ποια στοιχεία περιγράφουν το σωστό.

Ο συλλογικός τόμος”Αθήνα: από κακέκτυπο σε αντιπαράδειγμα” αποτελεί μια ανασύνθεση της δράσης της ΣΟΔΑ κατά τη διετία 2017-2018, η οποία αρθρώθηκε γύρω από την εκπόνηση επτά διπλωματικών εργασιών από δεκαέξι φοιτητές της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. Όλες οι εργασίες τέθηκαν στη βάση της παραπάνω κοινής προβληματικής και εξερεύνησαν θέματα ανάλυσης και σχεδιασμού δημόσιου χώρου στο αστικό πορώδες της πρωτεύουσας. Το ενδιαφέρον της ΣΟΔΑ για την Αθήνα, συνέπεσε -πιθανά όχι τυχαία- με μια έξαρση της συζήτησης για την πρωτεύουσα. Έτσι, στα πλαίσια αυτής της ‘Αθηνολογίας’, η ομάδα βρέθηκε στο επίκεντρο του λόγου που παράγεται σήμερα γύρω από την πόλη. Παράλληλα, με έναν πιο έμμεσο τρόπο, η ίδια η διαδικασία του εγχειρήματος της ΣΟΔΑ αποτέλεσε και αυτοσκοπό, καθώς διαμόρφωσε μία συλλογική πλατφόρμα στην οποία παρήχθη ένας εν δυνάμει προθετικός λόγος για την πόλη.

Το βιβλίο στοχεύει, πρώτιστα, στην κοινοποίηση των σκέψεων που το εγχείρημα της ΣΟΔΑ γέννησε, παράλληλα με μία αδρή εξιστόρηση της πορείας της ομάδας. Η έκδοση συγκεντρώνει υλικό από τις συναντήσεις και τα σχεδιαστικά αποτελέσματα της ΣΟΔΑ, τοποθετήσεις των καθηγητών που επέβλεψαν τις εργασίες, καθώς και τα πρακτικά από τον ομότιτλο κύκλο ομιλιών που οργάνωσε η ομάδα στην σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ την άνοιξη του 2017 με τη συμμετοχή δεκατριών ομιλητών από διαφορετικά επιστημονικά πεδία. Περιλαμβάνονται κείμενα των Π. Δραγώνα, Π. Ησαϊα, Δ. Καρύδη, Α. Κιουπκιολή, Λ. Λεοντίδου, Θ. Μαλούτα, Θ. Μουτσόπουλου, Γ. Οικονομίδη, Λ. Παπαλαμπρό-πουλου, Σ. Ροζάνη, Γ. Τζιρτζιλάκη, Δ. Φιλιππίδη, Point Supreme αρχιτεκτόνων, καθώς και των επιβλεπόντων καθηγητών Β. Γκανιάτσα, Γ. Ζαχαριάδη, Σ. Σταυρίδη και Ι. Τερζόγλου. Τον επίλογο του βιβλίου υπογράφουν οι αρχιτέκτονες Neiheiser-Argyros, επιμελητές του ελληνικού περιπτέρου στη Μπιενάλε αρχιτεκτονικής της Βενετίας το 2018. Την έκδοση επιμελήθηκαν οι Κώστας Ευσταθίου, Δημήτρης Ζαμπόπουλος, Τζένη Λάζαρη, Γιώργος Παπαματθαιάκης, Βαλέριαν Πορτοκάλης, Ξένια Στούμπου, Σπύρος Τρυφωνόπουλος, Κωνσταντίνος Τσέλλος, Γιώργος Φούφας, Κατερίνα Χατζοπούλου, ενώ στο σύνολο των μελών της ΣΟΔΑ προστίθενται και οι Αθηνά Αγγελοπούλου, Αλίκη Ιοβίτα, Στάθης Ζιμπουνούμης, Θανάσης Μαλεβίτης, Γιώργος Μπουγιούκος και Ναθαναήλ Τζουτζίδης.