Τα δαρβινικά δεινά

Τι είπε πραγματικά ο Δαρβίνος; Γιατί μια κατά βάση βιολογική θεω­­ρία κίνησε το ενδιαφέρον τόσο διαφορετικών ως προς την ιδεολογία και τη συγκρότηση φιλοσόφων, οικονομολόγων και κοινωνιο­λό­γων; Τι βρήκαν εκεί ο υπέρμαχος των αγορών Χέρμπερτ Σπένσερ, ο συγγραφέας του Κομμουνιστικού Μανιφέστου Καρλ Μαρξ και ο αναρ­χικός ακτιβιστής Πιοτρ Κροπότκιν;

Πώς τα ίδια τα γραπτά του Δαρβίνου έγιναν επιστημονικό άλλοθι για τους απολο­γη­τές μιας άδικης κοινωνικής δομής, η οποία εδώ και μερικές χιλιάδες χρόνια βλέπει την ανισότητα δύναμης και πλούτου ως τη φυσική ανθρώπινη κατάσταση; Γιατί η ίδια γραμμή σκέψης θεωρεί τον πόλεμο έμφυτο δαρβινικό χαρακτηριστικό με προσαρμοστική αξία, και συνεπώς αναπόφευκτο; Πώς μια επιστημονική θεω­ρία για την εξέλιξη των οργανισμών και τη φυσική επιλογή οδήγησε στο κίνη­μα του κοινωνικού δαρβινισμού και στην αποτρόπαιη ευγονική των ναζί;

Γιατί μετά το σύντομο μεταπολεμικό διάλειμμα ο κοινωνικός δαρβινισμός αναβιώνει στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού, όπου χωρίς ντροπή εξυμνείται από αρκετούς πολιτικούς ηγέτες, συστη­μικούς διανοητές, επιστήμονες και διαμορφωτές της κοινής γνώμης; Πώς μια ανθρωπότητα με τη σημερινή κοινωνική και οικονομική δομή και την εκκωφαντική ανισότητα θα διαχειριστεί την επερχόμενη κλιματική κρίση και τους κινδύνους της Βιοτεχνολογικής Επανάστασης;

Υπάρχει άραγε κάτι που θα μπορούσε να ονομαστεί ανθρώπινη φύση; Δηλαδή ένα σύνολο συμπεριφορικών χαρακτήρων και αξιών που να περιγράφει συνοπτικά τον άνθρωπο; Που να είναι συνάμα καθολικό και να περιλαμβάνει διαχρονικά και χωρι­κά όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς; Και είναι άραγε αυτή η φύση βίαιη, πολεμο­χαρής και εγωιστική; Κι αν όντως υπάρχει κάτι τέτοιο, από πού προέρχεται; […] Είναι ο άνθρωπος από τη φύση του ιδιοτελής ή ανιδιοτελής; Απατεώνας ή έντιμος; Μοχθηρός ή αλληλέγγυος; Φιλοπόλεμος ή ειρηνιστής; Εγωιστής ή αλτρουιστής; Αρπακτικό ή πρόβατο; Γεράκι ή πε­ριστέρι; Ευαίσθητος ή απαθής; Άπληστος ή μετρημένος; Άδικος ή δίκαιος; Ανταγωνιστικός ή συναγωνιστικός; Εντέλει, είναι από τη φύση του κα­κός ή καλός; Το γεγονός και μόνο ότι διαθέτουμε λέξεις για όλους αυτούς τους αντίθετους χαρακτήρες μάς υποδεικνύει ότι η ανθρώπινη συ­μπεριφορά μπορεί να βρεθεί μετακινούμενη σε οποιαδήποτε θέση μεταξύ των δύο αντίθετων άκρων του εκκρεμούς.