Τρία δοκίμια για τη νεοελληνική ιδεολογία

Τον 19ο αιώνα ο “Νεοέλληνας” αντικατέστησε τον “Ρωμιό” και ταυτόχρονα εισήγαγε μια αδιευκρίνιστη απόσταση που παρεμβάλλεται ανάμεσα σε μας και τους αρχαίους Έλληνες. Και παρά το γεγονός ότι ο όρος έχει πλέον καθιερωθεί, θέτει έμμεσα το εξής ερώτημα που επιδέχεται διαφορετικές απαντήσεις: Γιατί και πώς συνδυάστηκαν τα δύο συνθετικά του, που το ένα παραπέμπει στην αλλαγή και το άλλο επικαλείται και υπερηφανεύεται για τη διάρκεια μιας αναλλοίωτης ελληνικότητας; Τα τρία δοκίμια γράφτηκαν με αφορμή την παράσταση του έργου της Μιμής Ντενίση “Μπουμπουλίνα” στο “Ακροπόλ”, τις ταινίες του Λάκη Παπαστάθη και το κείμενο που έγραψε γι’ αυτές ο Γιάννης Κιουρτσάκης· θα πρέπει να διαβαστούν σαν μια περιήγηση στις ιστορικές περιστάσεις και τις ιδεολογικές προϋποθέσεις που συντέλεσαν στη συγκρότηση της νεοελληνικής εθνικής ταυτότητας. Εξ όσων γνωρίζω, δεν υπάρχει άλλος λαός σε όλο τον κόσμο που να μιλάει τόσο πολύ για το παρελθόν του και ταυτόχρονα να αντιτίθεται σε κάθε προσπάθεια να διαβαστεί εκείνο ορθολογικά και, κυρίως, κριτικά. Αυτή η ιδιαιτερότητα είναι ένα ζήτημα το οποίο μας αφορά όλους, είτε το έχουμε συνειδητοποιήσει είτε όχι.