Η Πελοπόννησος

Καρπός πολυετούς ενασχόλησης και μελέτης, το βιβλίο της Άννας Αβραμέα για την Πελοπόννησο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στη γαλλική γλώσσα το 1997, από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου της Σορβόνης. Προλογίζοντας τη γαλλική έκδοση, η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ έγραφε τότε ότι η συγκεκριμένη εργασία θα παρέμενε “για πολλά χρόνια έργο αναφοράς” για όσους μελετούν τον πελοποννησιακό χώρο κατά την ύστερη αρχαιότητα και την πρωτοβυζαντινή περίοδο. Ακολουθώντας την εξέλιξη του δημογραφικού ιστού, τις αλλαγές της κοινωνικής οργάνωσης και τους μετασχηματισμούς του φυσικού περιβάλλοντος, η Αβραμέα κατόρθωσε να ρίξει νέο φως στην ιστορία και τη γεωγραφία μιας νευραλγικής περιοχής που βρισκόταν μεταξύ του Ανατολικού και του Δυτικού Βυζαντινού κράτους, στο σταυροδρόμι των θαλάσσιων δρόμων που συνέδεαν την αρχαία με τη Νέα Ρώμη, την Κωνσταντινούπολη. Με αυτόν τον τρόπο, σημείωνε η Αρβελέρ, η Αβραμέα εγκαινίασε “μια νέα μορφή ιστορικής γεωγραφίας, της δυναμικής των μεταβολών”.

Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου ασχολείται με τη διοικητική και την εκκλησιαστική δομή της Πελοποννήσου. Το δεύτερο κεφάλαιο υπό τον τίτλο “Φυσικό περιβάλλον και ανθρώπινη επέμβαση” αποτελεί ένα καινοτόμο για την εποχή κατά την οποία γράφηκε το βιβλίο πεδίο διερεύνησης της αμοιβαίας σχέσης ανθρώπου και περιβάλλοντος μέσω των σεισμών, μέσω των γεωμορφολογικών αλλοιώσεων που υφίσταται το τοπίο της Πελοποννήσου από τις προσχώσεις και την εξέλιξη του τοπίου από τη χρήση ή την εγκατάλειψη της γης. Στο τρίτο κεφάλαιο οι επιπτώσεις των επιδρομών των γερμανικών φυλών στον χώρο εξετάζονται συνδυαστικά από τις μαρτυρίες των αφηγηματικών πηγών και των αρχαιολογικών ευρημάτων. Το τέταρτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στη διερεύνηση του προβλήματος της καθόδου των Σλάβων και της εγκατάστασής τους στην Πελοπόννησο. Στο πέμπτο κεφάλαιο εξετάζεται η εξέλιξη της μορφής και της λειτουργίας των πόλεων και των αγροτικών οικισμών. Το έκτο κεφάλαιο ανιχνεύει, μέσω των επιγραφών κυρίως, ποιες ήταν οι κατευθυντήριες δυνάμεις της κοινωνίας και ποιος ο ρόλος τους στη μορφή και την εξέλιξη του πελοποννησιακού χώρου.