Ημερολόγιο 1942-1944

Ήταν είκοσι ενός χρονών, Γαλλίδα εβραϊκής καταγωγής, και ζούσε στο κατεχόμενο Παρίσι. Άρχισε να

κρατάει ημερολόγιο γιατί πίστευε πως “πρέπει να κρατήσουμε την ψυχή και τη μνήμη μας”.

Ήταν ευαίσθητη στην ομορφιά του κόσμου. Όμως, όταν περιγράφει την αγαπημένη της εξοχή, το

Ωμπερζενβίλ, είναι η δική της ανάσα που το ανυψώνει σε επίγειο παράδεισο. Κι όταν περιγράφει τους δρόμους και τους κήπους του Παρισιού, είναι το δικό της βλέμμα που φωταγωγεί την πόλη.

Ήταν μόνη, “με το κίτρινο άστρο στην καρδιά”, απέναντι στους ευγενικούς και αδιάφορους περαστικούς. “Ήταν σαν να ήμουν σημαδεμένη στο μέτωπο με καυτό σίδερο”, έγραφε. Σήκωνε όμως “ψηλά το κεφάλι, καταπρόσωπο στον ήλιο”, και μετρούσε το κουράγιο της.

“Μια συμβουλή έχω να σας δώσω, φύγετε!” της είπαν. Δεν έφυγε. Γιατί εκεί, στην κατεχόμενη ζώνη, υπήρχε ό,τι την έκανε ευτυχισμένη.

Τα μέτρα εναντίον των Εβραίων σκληραίνουν. Οι συλλήψεις και οι εκτοπισμοί αγγίζουν τους φίλους

και την οικογένειά της. “Δεν φεύγω γιατί θα ήταν ανανδρία”. “Δεν φεύγω γιατί έχω εγωισμό και αξιοπρέπεια…” Ανυποχώρητη: “Ο καθένας, στον δικό του μικρό κόσμο, μπορεί να κάνει κάτι. Κι αν το μπορεί, το οφείλει”.

Η καλλιτεχνική της φύση, η ευαίσθητη γραφή της, η μελέτη του Κητς, του Σαίξπηρ,του Ντοστογιέφσκι, έρχονται αντιμέτωπες με τη θλιμμένη βεβαιότητα του τέλους. Όμως: “Δεν σκέφτομαι τον θάνατό μου, γιατί θέλω να ζήσω”. “Αν με πιάσουν […] αν με συλλάβουν απόψε”, έγραφε, “θα ξαναγυρίσω, θα ξαναγυρίσω…”

Ήταν η Ελέν Μπερ. Δεν ξαναγύρισε.

Α. Α.

Το Ημερολόγιο της Ελέν Μπερ γράφτηκε από τον Απρίλιο του 1942 μέχρι τον Φεβρουάριο του

1944. Οι Γερμανοί συνέλαβαν την Ελέν Μπερ τον Μάρτιο του 1944. Η Ελέν εκτοπίστηκε στο

Άουσβιτς και, στη συνέχεια, στο Μπέργκεν-Μπέλσεν όπου και πέθανε από τις κακουχίες και

την επιδημία τύφου στις αρχές Απριλίου του 1945, λίγες ημέρες πριν από την απελευθέρωση

του στρατοπέδου από τους Άγγλους. Η οικογένειά της δώρισε το πρωτότυπο του ημερολογίου στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος. Η πρώτη του δημοσίευση έγινε στις αρχές του 2008.