Ο Σωκράτης

O τρίτος τόμος του έργου του Guthrie, “History of Greek Philosophy”, περιλαμβάνει τους σοφιστές και τον Σωκράτη. Η συνεξέτασή τους, στην οποία ο συγγραφέας επιμένει με ιδιαίτερη έμφαση, επιτρέπει να κατανοήσουμε όχι μόνο τις επιμέρους θεωρίες των σοφιστών και τον σωκρατικό αντίλογο, αλλά τον αρχαίο ελληνικό διαφωτισμό στο σύνολό του.

Σε αυτό το βιβλίο εξετάζεται η προσωπικότητα και η φιλοσοφική σπουδαιότητα του Σωκράτη. Αλλά σε αντίθεση με άλλους μελετητές, οι οποίοι προσεγγίζουν τον Σωκράτη μόνο από τη σκοπιά του Πλάτωνα ή του Ξενοφώντα, ο Guthrie πιστεύει πως, επειδή ο ίδιος ο Σωκράτης δεν έγραψε τίποτε, οφείλουμε να αξιοποιήσουμε κριτικά όλες τις μαρτυρίες που έχουμε στη διάθεσή μας για τον φιλόσοφο και τη διδασκαλία του. Έτσι, στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου ο συγγραφέας αξιολογεί με προσοχή και ευθυκρισία τόσο τις μαρτυρίες του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα όσο και τις πληροφορίες που μας δίνουν το Αριστοφάνης και ο Αριστοτέλης. Στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζονται, μεταξύ άλλων, η ιδιόμορφη προσωπικότητα του Σωκράτη, η ακατανίκητη, όσο και ανεξήγητη, γοητεία πού ασκούσε σε όσους τον πλησίαζαν, οι πολιτικές του απόψεις, οι κατηγορίες που τον οδήγησαν στο θάνατο. Το τρίτο και εκτενέστερο κεφάλαιο του βιβλίου πραγματεύεται τη σπουδαιότητα του Σωκράτη ως φιλοσόφου. Εδώ ο Guthrie αγγίζει την καρδιά του όλου προβλήματος, που είναι η ενσωμάτωση της σωκρατικής μέσα στην πλατωνική διδασκαλία, και προσπαθεί με οξύνοια και διεισδυτικότητα να διαχωρίσει τα σωκρατικά από τα πλατωνικά στοιχεία και να αποτιμήσει τη φιλοσοφική συμβολή του δασκάλου. Το κεφάλαιο τελειώνει με μια σύντομη εξέταση των θεωριών του Αντισθένη, του Αρίστιππου και του Ευκλείδη, δηλαδή των ιδρυτών των σωκρατικών σχολών.