Τα Αθηναϊκά

Ο τόμος συγκεντρώνει όλα τα αθηναϊκά κείμενα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (1851-1911), διηγήματα και χρονογραφήματα, άλλα δημοσιευμένα όσο ζούσε και άλλα μετά το θάνατό του, βασισμένα στη φιλολογική έκδοση των Απάντων του που φρόντισε ο Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος. Εξαίρεση αποτελεί το διήγημα “[Ο αυτοκτόνος]”, που δημοσιεύεται εδώ σύμφωνα με τη νέα εκδοτική πρόταση της Λαμπρινής Τριανταφυλλοπούλου (σε τρία “σχεδιάσματα”), η οποία βασίστηκε σε νέα ανάγνωση του παπαδιαμαντικού χειρογράφου.

Ο Παπαδιαμάντης περιγράφει την πόλη όπου έζησε «υπέρ το ήμισυ της ζωής», και κυρίως την περιοχή του Ψυρρή και τα πέριξ της – μια πόλη “πολυάνθρωπη και αντιφατική, πνευματικά άκεντρη, μια πόλη των κοινωνικών αποκλεισμών, της φτώχειας, της κυριαρχίας του χρήματος” (Εισαγωγή, σ. xlix). Σκιαγραφεί τις συνθήκες ζωής, τη φτωχολογιά, τους εσωτερικούς μετανάστες – εντέλει τους διάφορους ανθρώπινους τύπους, θρησκευτικούς και μη: τον “διδάχο”, τον “κοσμολαΐτη”, το “αειπλάνητο”, τον γέρο ναυτικό, τον ερωτύλο ξελογιαστή ξένων γυναικών, τις ευλαβείς ενορίτισσες, την Πολίτισσα ζωντοχήρα, τη χολεριασμένη, τη σπιτονοικοκυρά. Όλοι τους ζουν σε ενοικιαζόμενα χαμόγεια δωμάτια, συνήθως γύρω από μια αυλή, όλοι τους, άντρες, γυναίκες και παιδιά, θα συναντηθούν κάποια στιγμή στο ταβερνομπακάλικο της γειτονιάς.

Για την καλύτερη κατανόηση των παπαδιαμαντικών κειμένων, η έκδοση συνοδεύεται από Πίνακα με τις πηγές των εκκλησιαστικών και άλλων χωρίων που παρατίθενται από τον συγγραφέα, καθώς και από εκτενές Γλωσσάρι, που συντάχθηκε ειδικά για τις ανάγκες της χρηστικής αυτής έκδοσης και περιλαμβάνει, εκτός από τις ιδιωματικές λέξεις, και τις λέξεις της λόγιας αλλά και της δημώδους παράδοσης.