Εισαγωγή στην κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία

Η συνεχιζόμενη γενικευμένη και καθολική κρίση του παγκοσμιοποιημένου και νεοφιλελεύθερου χρηματιστικού καπιταλισμού, που προσλαμβάνει ολοκληρωτικά χαρακτηριστικά, οδηγεί σε ολική αμφισβήτηση της κρατούσας τάξης πραγμάτων. Στο πλαίσιο αυτό η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία συνιστά, ή τουλάχιστον επιδιώκει, μια εναλλακτική (τρίτη) οικονομία, εφόσον τα μορφικά και αξιακά χαρακτηριστικά που τη διέπουν είναι διαφορετικά από εκείνα της δημόσιας/κρατικής όσο και της ιδιωτικής/κερδοσκοπικής οικονομίας. Στην εναλλακτική (“απλή” ή υποκαταστατική του συστήματος) αυτή οικονομία, θεωρία και πρακτική αλληλοσυνδέονται και αλληλοτροφοδοτού­νται “πραξεολογικά”. Αρχικά, ως εναλλακτική “οικονομία των πολιτών” (συλλογικές τοπικές πρωτοβουλίες “εκ των κάτω”) και των αναγκών τους, που συναρθρώνει την οικονομική δημοκρατία με νέες παραγωγικές σχέσεις και νέους δείκτες ευημερίας, έρχεται, ιδίως στις άτυπες μορφές της, να δημιουργήσει ένα ανάχωμα. Αλλά και παραπέρα, στοχεύει σ’ ένα ανταγωνιστικό σχέδιο που θα αποτρέπει τη συγκέντρωση οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής δύναμης, η οποία σήμερα πηγάζει από το ισχύον μεγεθυνσιακό οικονομικό και (το σύστοιχό του) πολιτικό σύστημα. Όμως, ενώ έχει αντικαπιταλιστικές και αντικρατιστικές διαστάσεις δεν έχει πλήρως ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς της ούτε με τον αγορα-κεντρικό ούτε με τον κρατο-κε­ντρικό τρόπο ρύθμισης, γι’ αυτό και υφίσταται έντονη κριτική. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η έκβαση που θα έχουν τα σχετικά -προς το παρόν “μετέωρα” αλλά με ισχυρή συμβολική και ουτοπική δυναμική- εγχειρήματα θα είναι συνάρτηση συσχετισμών δυνάμεων (οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών). Σε θετική έκβαση, οι δημιουργικές δυνατότητες που εμπερικλείει η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία θα ξεδιπλώνονται και θα δείχνουν το δρόμο για μια “μετακαπιταλιστική θέσμιση της κοινωνίας”.

Η μελέτη επιχειρεί να συμβάλει στην κατανόηση των προαναφερόμενων, και ταυτόχρονα να παρέμβει στον σχετικό προβληματισμό (ο οποίος έχει ανοίξει εδώ και χρόνια σε άλλες χώρες, ιδίως στη Γαλλία).