Προς μία μετα-αντιπροσωπευτική δημοκρατία

Όλοι μιλούν πια στις μέρες μας για την κρίση της πολιτικής, ενώ πολλοί είναι αυτοί που αμφισβητούν τη λειτουργικότητα και το πραγματικό περιεχόμενο των παραδοσιακών ιδεολογικών και πολιτικών ταυτοτήτων, ιδίως τη διάκριση μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς. Αμφισβητούν, συνεπώς, το νόημα και την αξία της πολιτικής.

Δεν υπάρχει μόνον πρόβλημα πολιτικής αλλά και πρόβλημα δημοκρατίας, πρόβλημα που διαπερνά όλους τους δημοκρατικούς θεσμούς, αντιπροσωπευτικούς και άμεσους ή συμμετοχικούς. Διαπερνά όμως και τα ΜΜΕ, τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τις ποικίλες ομάδες πίεσης, τις έρευνες της κοινής γνώμης, το διαδίκτυο και τις δικές του νέες μορφές πολιτικής συμμετοχής.

Ούτε το ένα ούτε το άλλο επίπεδο μπορεί να δώσει από μόνο του μία πλήρη και λειτουργική λύση στο πρόβλημα της πολιτικής υποαντιπροσώπευσης της κοινωνίας. Απαιτείται, κατά τη γνώμη μου, μία πιο ριζοσπαστική προσέγγιση που αναζητά ξανά τη βαθύτερη ιστορικότητα των θεσμών της αντιπροσωπευτικής/συνταγματικής δημοκρατίας που αποδείχθηκε ότι είναι εκ των ων ουκ άνευ στοιχεία της δημοκρατίας.

Μέσα στο νέο αυτό περιβάλλον της μεταβιομηχανικής εποχής μορφοποιείται ένα νέο πολιτικό πρόταγμα που μπορεί να δώσει νόημα στην πολιτική συμμετοχή, στα δικαιώματα των πολιτών, στην αξιακή και άρα ιδεολογική και ηθική προσέγγιση της πολιτικής. Ένα νέο πολιτικό πρόταγμα που δίνει ξανά περιεχόμενο σε έννοιες όπως η δημοκρατία, το γενικό συμφέρον, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κοινωνικό κράτος, η κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη και συνοχή.

Αυτό το νέο θεσμικό πλαίσιο που ονομάζουμε μετα-αντιπροσωπευτική δημοκρατία είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης. Είναι ένα νέο κίνημα πολιτικής συμμετοχής, ένα νέο ριζοσπαστικό κίνημα πολιτικής αναδιανομής. Αναδιανομής της πολιτικής εξουσίας σε όλα τα επίπεδα. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί απευθυνόμαστε σε πολίτες κουρασμένους, απαισιόδοξους, αποστασιοποιημένους και δύσπιστους. Εκείνους πρέπει να πείσει μία ριζική ανακαίνιση των δημοκρατικών θεσμών και άρα της ίδιας της πολιτικής που ασκείται στο όνομα του λαού και χάριν των ανθρώπων που έχουν πραγματική ανάγκη από μία άλλη πολιτική.