Από το κόκκινο στο μαύρο

Τι συνέβη με την εργατική τάξη στην Ιταλία; Γιατί η αριστερά δεν είναι πλέον το «φυσιολογικό» σημείο αναφοράς της και όλο πιο συχνά ο πολιτικός της ορίζοντας μαυρίζει; Ο Αλεσάντρο Πορτέλι διερευνά αυτή την εντυπωσιακή «ανθρωπολογική μετάλλαξη» μεταβαίνοντας στο πεδίο μιας εμβληματικής πραγματικότητας και συγκεντρώνοντας δεκάδες ιστορίες και μαρτυρίες από μια παραδοσιακά κόκκινη πόλη, έδρα μιας από τις πιο σημαντικές βιομηχανίες της Ιταλίας, με μεγάλη παράδοση απεργιών και εργατικών αγώνων, η οποία αποφασίζει να απομακρυνθεί από την ιστορία της και να περάσει στην «απέναντι όχθη», παραδιδό μενη πρώτα στα χέρια μιας δημοτικής αρχής της άκρας δεξιάς και, πέντε χρόνια αργότερα, ενός μεγιστάνα της επαρχίας που φιλοδοξεί να γίνει ένας νέος Μπερλουσκόνι.
Η πόλη είναι το Τέρνι, μια πόλη όπου ο Πορτέλι πραγματοποίησε επί δεκαετίες έρευνες προφορικής ιστορίας, παίρνοντας συνεντεύξεις από εκατοντάδες ανθρώπους και μελετώντας τα βάθη της ψυχής τους. Στις σελίδες του βιβλίου προσπαθεί να παρακολουθήσει την πορεία των τελευταίων δέκα χρόνων, η οποία οδήγησε την πόλη «από το κόκκινο στο μαύρο». Το Τέρνι υπήρξε η πρώτη σημαντική πόλη εκτός της Βόρειας Ιταλίας που έφερε στην εξουσία ένα Δημοτικό Συμβούλιο της Λέγκας, επίσης η πρώτη πόλη που οδήγησε απρόσμενα στην ήττα έναν δεξιό συνασπισμό με επικεφαλής τα Αδέλφια της Ιταλίας, ο οποίος φαινόταν ότι θα κέρδιζε άνετα τις εκλογές: με αυτή την έννοια διαμορφώνεται ένα είδος εργαστηρίου, όπου η εθνική ιστορία εκδηλώνεται σε πιο ακραίες και πιο θεαματικές μορφές.
Διαδικασίες αποβιομηχάνισης, κρίση της αριστεράς, αποπροσανατολισμός στο επίπεδο της κουλτούρας και των ταυτοτήτων, περιβαλλοντική και υγειονομική κρίση, αλλά και αδυναμία μιας δεξιάς χωρίς οντότητα, εριστική, πολιτισμικά απροσάρμοστη, τοπικιστική αλλά ταυτόχρονα προωθούμενη στην εξουσία από φόβους και ανασφάλειες (εγκληματικότητα, ναρκωτικά, μετανάστευση, ιστορικός αναθεωρητισμός): η ιστορία αυτής της πόλης που γερνάει, αλλά που έχασε την ουσία της («Το Τέρνι είναι μια πόλη που κήρυξε τον πόλεμο στην ιστορία του», δηλώνει ένας από τους αφηγητές) και δυσκολεύεται να φανταστεί το μέλλον της, η οποία κινδυνεύει να αποτελέσει όλο και περισσότερο την ιστορία ολόκληρης της χώρας.